De poging om een regering te vormen met VVD, CDA, D66 en GroenLinks is mislukt. De besprekingen zijn vastgelopen, liet informateur Edith Schippers maandagavond weten.
“De inhoudelijke verschillen zijn gewoonweg te groot gebleken […] Migratie bleek de drempel die te hoog was.”
Welk aspect van de migratieproblematiek precies het struikelblok was wilde Schippers niet zeggen.
Volgens bronnen die betrokken zijn bij het formatieproces was de deal met Turkije over de opvang van vluchtelingen het belangrijkste struikelblok. “De drie wilden als dat nodig zou zijn kunnen praten over een uitbreiding van de Turkijedeal, maar voor GroenLinks was dat niet bespreekbaar”, aldus een anonieme bron tegenover persbureau ANP.
Dat het vluchtelingenbeleid moeilijk lag bij de onderhandelingen was al geruime tijd duidelijk. Volgens een betrokkene gingen de gesprekken daarover stroever dan over het klimaatbeleid. Daarover waren de gesprekken weliswaar ingewikkeld, maar er was hoop op een uitkomst, zegt een ingewijde.
Inzet onderhandelaars was groot
Schippers wil haar eindverslag zo snel mogelijk afronden en aanbieden aan de voorzitter van de Tweede Kamer. Ze sprak sinds eind maart met de onderhandelaars van de grootste partij VVD en de drie grootste winnaars van de verkiezingen (CDA, D66 en GroenLinks) over de mogelijkheden van een kabinet.
Aan de inzet van de vier onderhandelende partijen heeft het volgens Schippers niet gelegen: “Het liep niet vast op ieders inzet, maar echt op de inhoud. Van tevoren wisten we dat het moeilijk zou worden. Maar iedereen heeft echt oprecht geprobeerd om het onwaarschijnlijke mogelijk te maken. Er was onderling vertrouwen en de sfeer was goed. We hebben echt geprobeerd zo ver mogelijk te komen.”
Daar voegde ze later aan toe: “Het is niet zo dat iedereen alleen maar zijn verkiezingsprogramma heeft voorgelezen.”
Volgens de informateur hebben de partijen elkaar wel gevonden op deelonderwerpen. Behalve migratie was ook klimaat een moeilijk onderwerp, maar Schippers zei “zich niet te herkennen in de verhalen die ze daarover in de kranten las.”
De vier partijen hebben uiteindelijk gezamenlijk besloten te stoppen met de onderhandelingen, zei Schippers.
Partijleiders betreuren mislukking
CDA-leider Sybrand Buma zegt dat er “veel energie” is geïnvesteerd om deze poging te laten slagen: “U kunt er van op aan dat alles is geprobeerd om die verschillen te overbruggen”.
D66-voorman Alexander Pechtold had niet verwacht dat de onderhandelingen vandaag zouden klappen. Ook hij is teleurgesteld over de mislukte gesprekken: “De sfeer tussen deze vier partijen was niet zo dat er naar schuldigen werd gezocht, maar dat je met z’n vieren tot die conclusie komt. Dat vind ik voor de toekomst wel belangrijk.”
Pechtold zegt nog niet te weten of D66 mee wil gaan doen aan een formatiepoging met andere partijen: “Ik zal morgen met mijn fractie moeten kijken of men überhaupt nog een mogelijkheid ziet.”
Ook GroenLinks-leider Jesse Klaver vindt het “spijtig” dat de onderhandelingen zijn afgebroken: “Ik had dolgraag een kabinet gevormd, en helaas is dat niet gelukt.”
We hebben er alles aan gedaan, maar deze formatiepoging is niet gelukt. De verschillen waren te groot. En dat is heel erg jammer. -J
— Jesse Klaver (@jesseklaver) 15 mei 2017
Hij benadrukt daarbij dat migratie niet het enige twistpunt was: “De verschillen waren te groot. Op het het gebied van klimaat, op het gebied van inkomensverschillen en vandaag op het gebied van migratie.”
Demissionair premier Mark Rutte noemt het ‘jammer’ dat de gesprekken zijn mislukt en wil zich nu beraden op hoe het verder moet met de vorming van een nieuw kabinet. Maar niet te lang: “Het land moet geregeerd worden.”
Wilders: zeer goed nieuws
PVV-leider Geert Wilders noemt het goed nieuws dat maandag de formatiegesprekken tussen VVD, CDA, D66 en GroenLinks zijn beëindigd.
Op Twitter meldt hij: “Zeer goed nieuws. Geen GroenLinks”. Wilders laat verder weten dat “de PVV als tweede partij van Nederland volledig beschikbaar is”.
1. Zeer goed nieuws. Geen GroenLinks.
2. De PVV is als 2e partij van Nederland volledig beschikbaar. https://t.co/VG9EnfPq2h
— Geert Wilders (@geertwilderspvv) 15 mei 2017
Lees ook: PVV, Forum voor Democratie en 50Plus staan al te springen om mee te doen aan de formatie
PvdA eist meer uitleg
De PvdA eist duidelijkheid over het mislukken van de formatie, zei Lodewijk Asscher maandagavond.
“De polarisatie in de samenleving, de onzekerheid op de arbeidsmarkt en de noodzaak van een socialere economie vergen antwoorden van een nieuw kabinet. Daarom is het belangrijk dat de onderhandelaars na twee maanden eerlijk aangeven waarom het niet lukte”, aldus Asscher.
Dat moet meer zijn dan de woorden “teleurstelling” en “migratie”, zei de PvdA-voorman, verwijzend naar de uitspraken van de vier partijen.
Het verloop van de formatiepoging
Een dag na de verkiezingen van 15 maart waarbij de VVD als grootste uit de bus kwam, werd Edith Schippers aangewezen als verkenner. Op donderdag 23 maart besloten VVD, CDA, D66 en GroenLinks een poging te gaan wagen een kabinet te vormen.
Al snel sprak Schippers over een “intensief en ingewikkeld proces.” Inhoudelijk kwam er weinig naar buiten over de onderhandelingen tot het AD vorige week meldde dat het CDA de gesprekken over klimaat blokkeert.
Op deze maandag 15 mei zijn de onderhandelingen volgens Schippers uiteindelijk vastgelopen op migratie.
Fokke en Sukke hebben de oplossing
#formatie #Feyenoordhuldiging pic.twitter.com/wfbyhQWoLJ
— Fokke & Sukke (@fokkesukke) 15 mei 2017